Με την ευκαιρία της μετακομιδής των οστών του Γιάννη Δαλέντζα στην γενέτειρά του , η Δημόσια Βιβλιοθήκη οργάνωσε τιμητική βραδιά για τον μεγάλο συγγραφέα Δημοσιεύουμε ολόκληρες τις ομιλίες
Κυρίες και Κύριοι,
Είναι μεγάλη η ικανοποίηση γιατί τιμάται απόψε η μνήμη ενός πνευματικού ανθρώπου που ανδρώθηκε στη μικρή Ρεθεμνιώτικη κοινωνία και του οποίου το πέρασμα άφησε βαθειά σημάδια πάνω της. Την αποψινή εκδήλωση οργάνωσε η Δημόσια Βιβλιοθήκη Ρεθύμνης με την ευκαιρία της μετακομιδής των λειψάνων του αείμνηστου Γιάννη Δαλέντζα και είναι γι’ αυτήν απότιση μικρού φόρου τιμής σ’ έναν άνθρωπο που συγκαταλέγεται ανάμεσα στους ιδρυτές της. Πρέπει βέβαια να θυμηθούμε πως ο κύριος οραματιστής και πρωτεργάτης της Δημόσιας Βιβλιοθήκης, που στις μέρες μας γνωρίζει ιδιαίτερη άνθιση, υπήρξε ο αείμνηστος Πολύβιος Τσάκωνας, πίσω του όμως παρατάσσονταν ομάδα διαλεχτών και φωτισμένων συμπολιτών, που μαζί του κράτησε το βάρος και την ευθύνη, Πολύβιος Τσάκωνας, Γιάννης Δαλέντζας, Ευάγγελος Δρανδάκης, Ιωάννης Καλαϊτζάκης, Γιώργης Τσουδερός, Δημήτρης Δαφέρμος, Κώστας Καλοκύρης και Νικόλαος Δρανδάκης αποτέλεσαν τον πυρήνα αυτών που δημιούργησαν την Πνευματική Εστία Ρεθύμνης που αργότερα και μετά από σύντομες προσπάθειες μετασχηματίστηκε σε Δημόσια Βιβλιοθήκη.
Η Βιβλιοθήκη και το Ρέθυμνο οφείλει σ’ αυτούς την ευγνωμοσύνη τους κι έχουν συνείδηση πως η προσφορά τους αυτή δεν έχει ακόμα αποτιμηθεί σωστά, και το χρέος μας να τιμηθούν ξεχωριστά μα και σαν σύνολο ανάλογα οι πρωτεργάτες της Δημόσιας Βιβλιοθήκης παραμένει απλήρωτο. Γιατί πρέπει να τονίσουμε πως η Δημόσιά μας Βιβλιοθήκη παραμένει σήμερα, στα χρόνια του τουριστικού και αφιονισμένου μας ευδαιμονισμού μια από τις λίγες εστίες, όπου η πνευματική παράδοση του Ρεθύμνου συντηρείται και συνεχίζεται ελπιδοφόρα. Απόψε άλλοι ομιλητές πολύ αξιότεροί μου θα μας μιλήσουν για το λογοτεχνικό και κοινωνικό έργο του Γιάννη Δαλέντζα.
Όμως, ας μου επιτραπεί μια λιγόλεπτη προσέγγιση στο έργο του από τη μεριά του Ρεθεμνιώτη.
Ο Γιάννης Δαλέντζας ήρθε στο Ρέθυμνο 8 ετών και έζησε σ’ αυτό τα 1920 μέχρι το 1964, δηλαδή γύρω στα 45 χρόνια, όλες τις περιπέτειες της πολιτείας από τη μικρασιατική καταστροφή και τον ερχομό των προσφύγων μέχρι τους πολιτικούς κλυδωνισμούς των πρώτων χρόνων της δεκαετίας του ’60. Η περίοδος αυτή εκτός από τις άλλες πολιτικές αναστατώσεις συμπίπτει με γενικότερες μεταβολές στην κοινωνική διάρθρωση του Ρεθέμνου. Οι παλιές οικογένειες, η μία μετά την άλλη ξεπέφτουν ή φεύγουν από το Ρέθυμνο, ενώ αγρότες από την ύπαιθρο έρχονται στο Ρέθυμνο και η κοινωνία μετασχηματίζεται. Η δοκιμασία της Κατοχής επιδεινώνει τα πράγματα γιατί η εξαθλίωση κορυφώνεται, ενώ μια μικρή μειοψηφία οφείλεται σε βάρος της μεγάλης πλειοψηφίας. Και τότε είναι που η ευαισθησία του Γιάννη Δαλέντζα πληγώνεται και τον μεταβάλλει από ένα ευγενικό και γεμάτο καλοσύνη άνθρωπο σε διαπρύσιο κήρυκα της κοινωνικής δικαιοσύνης και αμείλικτο επικριτή της υποκρισίας και εκμετάλλευσης. Νιώθει πως χρέος του είναι να μείνει η άγρυπνη και αυστηρή συνείδηση της πολιτείας έτοιμη να ξεσπαθώσει κάθε φορά που πνίγεται το δίκιο και καταπατείται η ηθικός νόμος.
Είναι θαυμαστής της Κρητικής αντρειοσύνης και των προγονικών του αρετών. Η κοινωνική του επαναστατικότητα, η πείνα κι η δίψα για κοινωνική δικαιοσύνη δεν τον απομακρύνει από την πνευματική μας παράδοση και κληρονομιά. Αντίθετα, είναι ακριβώς το κόψιμο και ξεστράτισμα από τον κορμό της πνευματικής μας παράδοσης η βασική αιτία για τον ηθικό ξεπεσμό της μικροαστικής τάξης. Έτσι σ’ ένα βαθμό ο ιδεολόγος, όπως κάθε ιδεολόγος του καιρού μας Γιάννης Δαλέντζας γίνεται περιθωριακός άνθρωπος μια που καμιά οργανωμένη ομάδα δεν μπόρεσε να εκφράσει την κραυγή της εσωτερικής του αγωνίας. Βέβαια ο ίδιος πίστεψε κατά καιρούς πως βρήκε στέγη ιδεολογική. Διαβάζοντας όμως τις γραμμές του έργου του νιώθει ανάγλυφα πως η ένταξή του αυτή δεν προχωρά βαθειά. Μένει πάντα ένας αγαθός Κρητικός που τον πονάνε τα στραβά κι ανάποδα της κοινωνίας κι είναι ακριβώς ο πόνος αυτός που τον κάνει να ξεφωνίζει: Τον αγαναχτεί η υπεροψία και η περιφρόνηση του νεοπλουτικού μικροαστισμού της πολιτείας προς τους κατατρεγμένους της ζωής. Τους λιμανίτες, τους βαρκάρηδες, τους χαμάληδες. Οι Ρεθεμνιώτες της δεκαετίας του ’50 έχομε ιδιαίτερη νομίζω αίσθηση πάνω στο φορτισμό και τις αναφορές αυτών των λέξεων.
Τον συγκινούν οι απλοϊκοί άνθρωποι και τα παθήματά τους, οι φτωχογειτονιές του Κιουλούμπαση και της Σοχώρας. Του είναι ανυπόφοροι αυτοί που πλουτίζουν εύκολα, χλευάζουν και αδικούν το φτωχό. Πάνω σ’ αυτούς τους δύο πόλους κινείται η σκέψη κι ο στοχασμός του Γιάννη Δαλέντζα. Αντικειμενικός του στόχος είναι να τιμήσει την αρετή και να ξεσκεπάσει την αδικία και την υποκρισία. Μέσο βασικό για το στόχο του αυτό είναι ένα γλωσσικό όργανο αξιοθαύμαστο, όπου φυσικά και αβίαστα έχει αφομοιωθεί ο πλούτος της κρητικής γλώσσας.
Σαν Ρεθεμνιώτης δεν μπορώ να μην πω πως το κενό που άφησε στο Ρεθεμνιώτικο τόπο η απουσία του Γιάννη Δαλέντζα δεν έχει καλυφθεί ακόμα και πως τα γραφτά του βρίσκονται 2-3 επίπεδα πιο πάνω από εκείνα που παρουσιάζονται σήμερα.
Βέβαια ο ρόλος που διάλεξε ο τιμώμενος απόψε ήταν δύσκολος και τραχύς. Ιδιαίτερα στα πλαίσια μιας κλειστής κοινωνίας, όπως αυτής του Ρεθύμνου ο ρόλος αυτός είναι άχαρος και οδυνηρός και επικίνδυνος. Δεν θα μπορούσε ίσως κανείς να ζυγίσει εύκολα ή να ακολουθήσει σ’ όλη τη γραμμή όλες γενικά τις αποτιμήσεις του συγγραφέα. Το να σφάλλει κανείς είναι ανθρώπινο. Αυτό όμως που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί καθόλου είναι η τιμιότητά του και η ειλικρινής του πρόθεση να υπηρετήσει σωστά την αρετή και να κτυπήσει την αδικία. Τέτοιο νιώθει ο Γιάννης Δαλέντζας το ρόλο του συγγραφέα. Αυτό το Ρεθεμνιώτη λογοτέχνη ήλθαν να τιμήσουν μαζί μας απόψε δυο άνθρωποι των γραμμάτων μας, φίλοι του και συνάδελφοί του. Είναι ο λογοτέχνης π. Γ. Βαλέτας και ο καλλιτέχνης και συγγραφέας κ. Χ. Κατσιγιάννης. Και οι δυο τους είχαν γνωρίσει το Γιάννη Δαλέντζα προσωπικά κι είχαν συνδεθεί μαζί του με στενή φιλία. Είναι μεγάλη η χαρά μας και τιμή που οι δυο αυτοί πνευματικοί άνθρωποι είναι μαζί μας απόψε για να μας μιλήσουν ο καθένας από τη δική του σκοπιά για το Ρεθεμνιώτη λογοτέχνη και λόγιο, Γιάννη Δαλέντζα. Τους προσκαλούμε δίδοντάς τους το λόγο.
***************************
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ: ΓΙΑΝΝΗ ΚΑΡΚ. ΔΑΛΕΝΤΖΑ
Λογοτέχνη – Συγγραφέα
Τακτικού μέλους της Εταιρίας
Ελλήνων Λογοτεχνών.
Ο Γιάννης Καρκ. Δαλέντζας γεννήθηκε στις 10 του Ιούλη του 1912 στο Χαράρ της Αιθιοπίας, από γονείς καταγομένους από τα χωριά Κούφη και Ατσιπόπουλο Ρεθύμνου Κρήτης.
Ο πατέρας –Μάρκος Εμμ. Δαλέντζας- μόλις τέλειωσε το Γυμνάσιο Σύρου, ασχολήθηκε με το εμπόριο, ιδίως του καφέ και εγκαταστάθηκε στην Αιθιοπία, από τους πρώτους Έλληνες.
Πέθανε το 1918 στην Αντίς-Αμπέμπα, όπου είχε ιδρύσει την πρώτη ελληνική κοινότητα, την εκκλησία του Αγίου Νικολάου και το πρώτο Ελληνικό Σχολείο της Αιθιοπίας. Η οικογένειά του –τρία παιδιά και η χήρα μητέρα- γύρισαν στα 1920 στο Ρέθεμνος, όπου εγκαταστάθηκαν μόνιμα.
Ο πάππος της μητέρας του, Χατζή-Βασίλης Σλαμπουτάκης, εχρηματοδότησε την προμήθεια όπλων στην επανάσταση του 1821, που εκδηλώθηκε πρώτα στη Θυμιανή Παναγιά των Σφακιών. Οι Τούρκοι σε αντίποινα, έκαψαν τα σπίτια του και τα ελαιόδεντρά του στο Ατσιπόπουλο και τα ίδια έκαμαν και στις επαναστάσεις του 1866 και 1867, όπου πήραν μέρος οι γυιοι του.
Ο πάππος του, από τον πατέρα, Καπετάν Μανώλης Δαλέντζας ή Καπετάν Δράκος, από την Κούφη Ρεθύμνου, αναγνωρισμένος οπλαρχηγός του Δυτικού Διαμερίσματος Ρεθέμνου, επολέμησε σε πολλές μάχες κατά των καταχτητών Τούρκων. Στη μεταπολίτευση (1899-1905) του απονεμήθηκε τιμητική σύνταξη οπλαρχηγού, από την Κρητική Πολιτεία και αρνήθηκε να τη δεχτεί δηλώνοντας πως: «Εμείς δεν Πολεμήσαμε τους Τούρκους για παράδες».
Ο Γιάννης Δαλέντζας τελείωσε το Γυμνάσιο Ρεθύμνου το 1929. Αμέσως πήγε στην Αθήνα και εισήχθη στη Νομική Σχολή. Για λόγους οικονομικούς δεν μπόρεσε να συνεχίσει τις σπουδές του και από το πρώτος έτος γύρισε στο Ρέθυμνο και ασχολήθηκε συνέχεια στη δημοσιογραφία.
Εργάστηκε στις τοπικές εφημερίδες «Κρητική Επιθεώρησις» και «Βήμα» και στα 1932 έβγαλε, για λογαριασμό του κόμματος των Φιλελευθέρων, την εφημερίδα «Αλήθεια» ως υπεύθυνος Διευθυντής.
Το 1933 πήγε στρατιώτης –έφεδρος αξιωματικός του Πυροβολικού- πήρε ενεργό μέρος στο κίνημα του 1935, στην Σούδα Χανίων.
Όταν απολύθηκε από τον στρατό, συνέχισε το δημοσιογραφικό επάγγελμα με συνεργασία σε όλες σχεδόν τις προοδευτικές εφημερίδες της Κρήτης, με άρθρα, κριτικές, διηγήματα, χρονικά, βιογραφίες και λοιπά.
Το 1937 διορίσθηκε υπάλληλος στο τμήμα ανταλλαξίμων Μουσουλμανικών κτημάτων της Εθνικής Τράπεζας και συνέχεια στο Δημόσιο, στην ίδια υπηρεσία στο Ρέθυμνο, σαν προϊστάμενος, όπου έμεινε ως το 1964 και απεχώρησε με αίτησή του.
Το 1938 ο Γιάννης Δαλέντζας παντρεύτηκε με αίσθημα την Χανιώτισσα κοπελιά Νέλλη Κισσαμιτάκη φωτισμένη και προοδευτική, ταλαντούχο ζωγράφο (κόρη του Χανιώτη δημοκράτη Γιάννη Γ. Κισσαμιτάκη τμηματάρχη της Γενικής Διοίκησης Κρήτης και της Μιλτίας το γένος Βαρδάκη και Κουντούρου Σφακιανής καταγωγής, Αρσακειάδας.
Και οι πρόγονοι της Νέλλης ήτανε γνωστοί πολεμάρχης της Κρητικής Επανάστασης). Απόκτησαν μια κόρη, την Όλγα, που είναι τώρα ηθοποιός, πτυχιούχος της Δραματικής Σχολής Αθηνών Πέλου Κατσέλη, επίσης είναι πτυχιούχος της Παντείου Ανωτάτης Σχολής Πολιτικών Επιστημών (ΠΑΣΠΕ) και συνδικαλίστρια. Κληρονόμησε από τον πατέρα της και την κλίση στην λογοτεχνία.
Ο Γιάννης Δαλέντζας το 1940 πήρε μέρος στον Αλβανικό πόλεμο (από τις 29 του Οκτώβρη δηλ. από την αρχή του Ιταλικού πολέμου) και συνέχεια στα 1941 στην μάχη της Κρήτης: Εντάχθηκε από τους πρώτους στην αντίσταση κατά των Γερμανών καταχτητών. Γρήγορα αναδείχτηκε ηγετικό στέλεχος και μέλος της Νομαρχιακής επιτροπής του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ) και γραμματέας του παράνομου αντιστασιακού μηχανισμού του Νομού Ρεθέμνου (εφημερίδα, δελτία, ραδιόφωνα, μπροσούρες κλπ.).
Είχε εκλεχτεί και μέλος στην Αρχή και μετά Πρόεδρος, από τους συναδέλφους του, των συνδικαλιστικών οργανώσεων των Δημοσίων υπαλλήλων στην κατοχή επανειλημμένα και οργάνωσε τα υπαλληλικά συσσίτια. Για όλα αυτά προδόθηκε και πιάστηκε στις αρχές του Δεκέμβρη του 1943 από τους Γερμανούς καταχτητές. Κλείστηκε στις φυλακές του Ρεθέμνου πέρασε από βασανιστικές ανακρίσεις της ΓΚΕΣΤΑΠΟ δοκίμασε τα φρικτά βασανιστήριά τους, τον τραυμάτισαν βαριά και έχασε το δεξί του μάτι, αλλά δεν μπόρεσαν να του αποσπάσουν ούτε μια λέξη αποκαλυπτική. Συνέχεια τον μετέφεραν στο φοβερό στρατόπεδο στην «Αγιά Κρήτης» σαν μελλοθάνατο.
Αρρώστησε βαριά τον Μάρτη του 1944 και αναγκάσθηκαν να τον μεταφέρουν στο νοσοκομείο των φυλακών των Χανιών, από όπου αποφυλακίστηκε με την γενική αμνηστία που έδωσε ο κατακτητής στις 25 του Μάρτη του χρόνου εκείνου, δίνοντάς του την παραγγελία να προσέξει καλά, γιατί με την παραμικρή παράνομη κίνηση, θα τον εκτελέσουν επιτόπου χωρίς δίκη.
Γρήγορα όμως ξανάρχισε την δράση του και τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου, ξαναπιάστηκε από την ΓΚΕΣΤΑΠΟ των Χανιών, πάλι για αντιστασιακή δουλειά. Κατάφερε να δραπετεύσει μέσα από τα γραφεία της, πηδώντας από ψηλό παράθυρο. Κατέφυγε σε συγγενικό σπίτι και το ίδιο βράδυ με σύνδεσμο αντιστασιακό βγήκε στο βουνό, στην Παναγιά Δρακώνα –Κεραμειών Χανίων, όπου βρισκόταν το αρχηγείο και μονάδες του αντιστασιακού στρατού Ε.Λ.Α.Σ. Πήρε μέρος σε μάχες της Δραγώνας και των Κεραμειών κατά των καταχτητών και τον Νοέμβριο του 1944 κατέβηκε στο απελευθερωμένο τότε Ρέθυμνο.
Ο Γιάννης Δαλέντζας ήτο ιδρυτικό μέλος της Πνευματικής Εστίας Ρεθέμνου και Γενικός Γραμματέας συνέχεια. Τότε η Πνευματική Εστία ίδρυσε την Δημοσία Βιβλιοθήκη Ρεθέμνου (κεντρική) στην οποία επίσης ήταν Σύμβουλος και Γραμματέας του Διοικητικού Συμβουλίου της, μέχρι την αναχώρησή του με την οικογένειά του και εγκατάστασή του στην Αθήνα, στο τέλος του 1964 για σπουδές της κόρης του.
Μέχρι τον θάνατό του δεν έπαψε να ανήκει στον ιδεολογικό στρατόπεδο της Αριστεράς.
Πρωτοπόρος στον αγώνα για την λεφτεριά και την δημοκρατία, ο Γιάννης Δαλέντζας προσυπόγραψεν, τον Αύγουστο του 1965, την διακήρυξη των Κρητών Επιστημόνων, Λογοτεχνών, Καλλιτεχνών και Διανοουμένων, για την προάσπιση της Συνταγματικής νομιμότητας και της Δημοκρατικής ομαλότητας.
Την διακήρυξη αυτή υπέγραψαν 100 Κρήτες συγγραφείς, επιστήμονες διανοούμενοι και λοιποί παράγοντες της Κρητικής παροικίας των Αθηνών και την δημοσίευσε η Εφημερίδα των Αθηνών και της Κρήτης. Σχετικά η Ρεθυμνιώτικη εφημερίδα «Νέος Κόσμος» στο 162/23-8-65 φύλλον της γράφει ότι: «Το παράδειγμα του Γιάννη Δαλέντζα δείχνει τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουν όλοι οι πνευματικοί άνθρωποι για να καθοδηγήσουν τον λαό στο δρόμο του καθήκοντος και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, όπως τίμια και θαρραλέα, πασχίζει ο αγνός ιδεολόγος, αληθινός συγγραφέας και τόσο αγαπητός στον Ρεθυμνιώτικο λαό, Γιάννης Δαλέντζας, στις δύσκολες και κρίσιμες ώρες που περνά τώρα ο δημοκρατικός λαός μας».
Στις 6 του Μάρτη του 1966 εκλέχτηκε στην Αθήνα παμψηφεί τακτικό μέλος της εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών σε τακτική Γενική Συνέλευση των μελών της.
Στα χρόνια της επτάχρονης τυρρανίας της φασιστικής δικτατορίας στην Ελλάδα (δηλ. 21-4-1967-23/7/1974), ο Γιάννης Δαλέντζας συνεργάσθηκε με το πατριωτικό απελευθερωτικό μέτωπο, και με την δημοκρατική οργάνωση Κρήτης και υπήρξε πάντοτε –όπως και σε όλη του την ζωή- ασυμβάτιστος και θαρραλέος αγωνιστής της λεφτεριάς και της δημοκρατίας.
Όταν τον Γενάρη του 1973 ο Υφυπουργός της τότε Δικτατορίας, περιφερειακός Διοικητής Κρήτης, του έστειλε προσωπική πρόσκληση, να συμμετάσχει στο συνέδριο της 13ης του Γενάρη 1973, στο Ηράκλειο, των πνευματικών θεμάτων της Κρήτης «όχι μόνον δεν πήγε, αλλά έστειλε και το εξής τηλεγράφημα μέσω της Εφημερίδας «Κρητική Επιθεώρηση» Ρεθύμνου: «Αδυνατών αποκριθώ πρόσκληση Διοίκησης Κρήτης για συνέδριο πνευματικών Ανθρώπων –κρίνοντας ότι δεν υπάρχουν συνθήκες ελεύθερου διαλόγου» Αθήνα 12-1-73. Γιάννης Δαλέντζας».
Στο σκοτεινό αυτό διάστημα της δικτατορίας, απαγορεύτηκε η αποστολή των βιβλίων του, σε φίλους στην εξορία, στα νησιά και στο εξωτερικό.
Ακόμα συνεργάστηκε με τον αγαπητό του φίλο και ακαταμάχητο αγωνιστή της λεφτεριάς και της Χριστιανικής αξιοπρέπειας, παραδοσιακού του Κρητικού ράσου, πρωτοπρεσβύτερο κ. Γεώργιον Πυρουνάκη, με αντιστασιακές αρθρογραφίες, με περιοδείες στην Κρήτη και με στενή συμπαράσταση.
Ο Γιάννης Δαλέντζας, από τον Δεκέμβριο του 1973 αρρώστησε βαριά, είχε απίστευτο κουράγιο και ψυχραιμία, αισθανόταν όπως έλεγε τυχερός, που πρόφτασε να δει το γκρέμισμα της Δικτατορίας αυτής και να πάρει στα χέρια του, το πρώτο ελεύθερο νόμιμο φύλλο της πρωτοπόρου εφημερίδας του βασανισμένου λαού μας «Του Ριζοσπάστη».
Ο Γιάννης Μ. Δαλέντας, πέθανε στην Αθήνα στις πρώτες ώρες, στις 16 του Νοέμβρη του 1974, σε ηλικία 62 χρόνων.
Την ημέρα αυτή που άφησε την τελευταία του πνοή, η εφημερίδα τούτη «αριθμός φύλλου 46/νέας περιόδου / 16-11-74» στην πρώτη σελίδα δημοσίευε («όπως και άλλες εφημερίδες της Αθήνας και της Κρήτης), έκκλησή του μαζί με άλλους πρωτοποριακούς συγγραφείς Κρητικούς, που ζουν στην Αθήνα, και που την είχε υπογράψει από μέρες, προς τον περήφανο δημοκρατικό λαό του νησιού του, να δώσει όλες τις δυνάμεις του, στην αποφασιστική για τον τόπο μας εκλογική μάχη, που δινόταν την επομένη μέρα- στις 17 του Νοέμβρη- υπερψηφίζοντας τους συνδυασμούς των βουλευτών της ενωμένης αριστεράς, που αποτελούν την καλύτερη εγγύηση για την ομαλή δημοκρατική εξέλιξη.
Και έτσι με αυτό τον τρόπο, ο αγωνιστής, την ημέρα της κηδείας του -που ήταν και η μέρα των εκλογών- μπόρεσε, αν και νεκρός, να δώσει την τίμια ψήφο του, για την λεφτεριά και την δημοκρατία.
Έχουν εκδοθεί μέχρι σήμερα, επώνυμα, τα εξής πρωτότυπα αυτοτελή ογκώδη βιβλία του Γιάννη Ε. Δαλέντζα:
1) ΧΡΟΝΙΚΑ ΤΟΥ ΡΕΘΕΜΝΟΥ» Έκδοση Μαυρίδη, Αθήνα, 1958, σχήμα 8σ.22
2) «ΚΡΗΤΙΚΟΙ ΑΝΤΙΛΑΛΟΙ»: Έκδοση Μαυρίδη, Αθήνα 1959, σχ. 8, σ. 300.
3) «ΑΣΤΡΑΠΕΣ ΤΟΥ ΜΠΡΑΣΚΟΥ»: Έκδοση «……………….» Ηράκλειο Κρήτης, 1962, σχ. 8, σ. 240.
4) «ΝΤΑΡΑ ΜΑΝΕΛΑ»: «Η πολιτεία της ανοχής» έκδοση Σκόλαρη, Αθήνα 1965, σχ. 8 σ. 200.
Τα βιβλία αυτά του Γιάννη Δαλέντζα όπως κρίνουν οι πνευματικοί άνθρωποι που τα διάβασαν μεταφέρουν τα δύο μηνύματα.
1) αγάπη στον άνθρωπο, στις ανθρώπινες αρετές και αξίες, στις παραδόσεις της Κρήτης και της Ελλάδας και αγάπη στην Ελλάδα και την λεφτεριά.
2) Και από την άλλη μεριά άτρομη θαρραλέα αντίσταση στις «αντίδρομες, αντίνομες, σκοταδικές σύνομες» όπως γράφει ο ίδιος.
Το έργο του ο Γιάννης Δαλέντζας, το έχει ουσιαστικά αφιερώσει στον Κρητικό λαό. Στα βάσανά του, στις λαχτάρες του, στους αγώνες του για ανθρωπινότερη ζωή.
Τα βιβλία του προβάλλουν ανάγλυφη την τραγωδία της Γερμανικής κατοχής, την απελευθέρωση, το καθεστώς που επιβλήθηκε από τους ξένους τα γεγονότα που επακολούθησαν, τους συνεργάτες των κατακτητών, τους συνθηκολόγους που ήρθαν στην επιφάνεια –μεγάλοι και τρανοί- και με την δύναμη της θέσης τους ή του πλούτου τους, άρχισαν πάλι την καταλήστευση του μόχθου του Κρητικού λαού, τον διωγμό κάθε ηθικής αξίας και επιδίωξαν να καλλιεργήσουν την εθελοδουλεία και την υποταγή. Και γράφει σχετικά: «Ναρκισσεύονται με τα πλούτη τους ή με τις ευκαιριακές θέσεις τους και μισούν παθιασμένα κάθε άνθρωπο που ταράζει τον ναρκισσισμό τους. Όλους και όλα αν μπορούν θα τα τινάξουν στον αέρα, για το συμφεροντάκι τους. Ξέρουν και καλύπτονται, έτσι νομίζουν, παραγνωρίζοντας την πάλη του ηρωικού Κρητικού λαού και ότι συντελέστηκε τα χρόνια της κατοχής. Μα η αντίδραση ήταν φυσική. Η εποχή δεν σηκώνει οπισθοδρόμηση, ούτε συνθηκολόγηση. Οι ασίγαστες δυνάμεις του καλού, της Κρητικής πρεπιάς, άρχισαν μια αδυσώπητη πάλι.
Οι γενναίοι Κρητικοί υπάρχουν σε όλους τους τομείς, γενναίος είναι όλος ο Κρητικός λαός, αρκεί να αφυπνιστεί, έχει γερό κριτήριο, θα παλέψει και θα βρει το δρόμο της προκοπής.
Η Δικαίωση θα ’ρθει, ο λυτρωμός θα ξεπεταχτεί. Με το κεφάλι περήφανο, κοιτάζει μπροστά ο Κρητικό λαός. Παραμερίζει τα θάμπη, ποδοπατεί τις φραγιές.
Πολυκύμαντη η ιστορία της Κρήτης, αλλά πάντοτε η δικαίωση έρχεται σίγουρη.
Ο καθένας πρέπει να συμβάλει σ’ αυτή».
Με τη συναίσθηση της ευθύνης και του χρέους, βγήκαν τα τέσσερα αυτά βιβλία, όλα τα αφηγήματα, μορφές, εικόνες, πεζοτράγουδα, γραμμένα όπως ταιριάζουν, στην πλούσια, λαγαρή, δροσερή και τόσο παραστατική γλώσσα της ηρωικής και μεγαλόπρεπης αγαπημένης του Κρήτης, είναι σαν μια μαρτυρία, σαν μια κραυγή διαμαρτυρίας, και πόνου και σα μήνυμα για ένα καλύτερο αύριο.
Το κάθε βιβλίο του έχει βγει σε 2.500 αντίτυπα περίπου, που κυκλοφόρησαν και έχουν εξαντληθεί. Αργότερα θα επανεκδοθούν. Ο Γιάννης Δαλέντζας έχει αφήσει αρκετή ανέκδοτη εργασία για τέσσερα νέα βιβλία του, που τα ετοιμάζει η οικογένειά του για τύπωμα.
Η Εφημερίδα «Ριζοσπάστης» σε τετράστυλο χρονικό με τίτλο «Ένας πραγματικός άνθρωπος» ΓΙΑΝΝΗΣ ΔΑΛΕΝΤΖΑΣ «πρότυπο αγωνιστή πατριώτη και πνευματικού ανθρώπου» μεταξύ άλλων γράφει στο φύλλο του στις 5 Μαρτίου του ’75. «Ο Δαλέντζας έδωσε κυριολεκτικά τον εαυτό του για την Πατρίδα, την Δημοκρατία, τον Λαό. Μια τέτοια πληθωρική αγωνιστική δράση και ένα τέτοιο πνευματικό δημιουργικό έργο, τον τοποθετούν στην κορφή των αντιστασιακών αγωνιστών. Ένας πραγματικός άνθρωπος».
Από το 1930 μέχρι σήμερα, δημοσιεύονται διηγήματα του, κριτικές, βιογραφίες του σε εφημερίδες και περιοδικά της Κρήτης, της Αθήνας και πολλών άλλων πόλεων της Ελλάδας και του Εξωτερικού (Παρίσι, Ρουμανία, Λονδίνο, Μόντρεαλ, Σικάγο, Νέα Υόρκη, Σύδνεϋ, Αλεξάνδρεια), καθώς και αποσπάσματα από τα βιβλία του.
Πάντα του άρεσε να ενθαρρύνει και να προβάλει στον τύπο πρώτος, νέα λογοτεχνικά και καλλιτεχνικά ταλέντα της Κρήτης και της Αθήνας και όπου αλλού, τα ανακάλυπτε με μεγάλο ενθουσιασμό και ποτέ δεν έσφαλε.
Για την λογοτεχνική εργασία του ο Γιάννης Δαλέντζας έλαβε τα εξής:
Του απένειμαν πρώτο χρυσό βραβείο, τιμητικό δίπλωμα της παγκόσμιας ομοσπονδίας αναπήρων καλλιτεχνών και πίνακα ζωγραφικής του Προέδρου της Έρικ Στέγκμαν (Ιδρυτού της Ομοσπονδίας, μεγάλου ζωγράφο, ανάπηρου χωρίς χέρια και πόδια, που ζωγραφίζει με το στόμα, που είναι μέλος της Ακαδημίας της Ρώμης και βραβευμένος με πολλά βραβεία στην Επιενάλε και στις άλλες μεγάλες εκθέσεις Βρυξελλών, Παρισιού, Μονάχου κλπ.). Στην σχετική τελετή, στο πρακτορείο, πνευματικής συνεργασίας της Αθήνας, που έγινε στις 10-11-64, ο Έριχ Στέγκμαν ζωγράφισε με το στόμα, παρουσία δημοσιογράφων και τέσσερα όμοια βραβευμένων λογοτεχνών (των Τάκη Δόξα, Αλέκου Λιδορίκη, Τσακομή και Φωκά) και πολλών καλεσμένων, ένα εκφραστικότατο πορτραίτο του Γιάννη Δαλέντζα, το οποίον του πρόσφερε.
Όλα αυτά σαν έπαθλα, για την συμμετοχή του με λογοτεχνικό χρονικό του, στον προκηρυχθέντα του 1963 διαγωνισμό της Ομοσπονδίας, για την Ελλάδα με θέμα: «Η ανθρώπινη θέληση στην υπηρεσία της τέχνης».
Επίσης στις 8 του Γενάρη του 1965 στην αίθουσα του Συλλόγου των «Φίλων του Γιάννη Κορδάτου» έδωσε διάλεξη, ο εκλεκτός γνωστός λογοτέχνης και δημοσιογράφος των «Νέων» κ. Χρήστος Λεβάντας, με θέμα «Γιάννης Δαλέντζας, μια ρωμαλέα αντιστασιακή μορφή της Κρήτης», με εισήγηση του Γραμματέα του Συλλόγου Μ. Χρονόπουλου, όπου είχε μεγάλη επιτυχία, και όπου καλλιτέχνες του θεάτρου εδιάβασαν εις το τέλος κείμενα από τα βιβλία του Δαλέντζα.
Προ και μετά του θανάτου του γράφτηκαν, δημοσιεύτηκαν και του αφιερώθηκαν ποιήματα από τους εξής γνωστούς ποιητές, εμπνευσμένα από τα βιβλία του και από προσωπική γνωριμία μαζί του.
1) Ο καλλιτέχνης και ποιητής Χρήστος Κατσιγιάννης έγραψε το 1972 τρία ποιήματα, που του αφιέρωσε ιδιόχειρα, γραμμένα πάνω σε χάλκινα φύλλα. «Την Πολιτεία της ανοχής», τις «Νεκρές ζωές» και το «Ρέθεμνος.
2) Ο Λαογράφος ποιητής Κρήτης, λογοτέχνης Σπύρος Τ. Λίτινας, έγραψε το 1959 το ποίημα «Κρητικοί αντίλαλοι».
3) Ο ποιητής και δημοσιογράφος Κωστής Φραγκούλης (ΑΝΤΑΙΟΣ) έγραψε δύο ποιήματα «Ο Μπράσκος» το 1962 και «για το καλό της Κρήτης» το 1973.
4) Ο λογοτέχνης ποιητής της Κρήτης Μανώλης Κουτσουράκης έγραψε το ποίημα «Τ’ ΑΕΤΟΥ», «ΣΤΟ ΧΑΜΟ ΤΟΥ ΦΙΛΟΥ ΚΑΙ ΣΥΓΓΕΝΗ ΓΙΑΝΝΗ ΔΑΛΕΝΤΖΑ». Στις ’17 του Νοέμβρη 1974 δηλ. την ημέρα της κηδείας του.
5) Η παγκόσμια ποιήτρια Σοφία Μαυροειδή-Παπαδάκη στις 16-5-1975 έγραψε την Ελεγεία – ποίημα: «Μνήμη» «Στην ιερή σκιά του συγγραφέα και αγωνιστή Γιάννη Δαλέντζα».
Επίσης γράφτηκαν και πολλά άλλα ποιήματα, χρονικά και ελεγείες από ανθρώπους του λαού, φίλους του και αγωνιστές, για το έργο του Δαλέντζα.
Στην κηδεία του μεγάλου τέκνου της Κρήτης Νίκου Καζαντζάκη, παραστάθηκε και μίλησε ο Δαλέντζας σαν εκπρόσωπος του Δήμου και της Δημοσίας Βιβλιοθήκης Ρεθύμνης, κατέθεσεν δε και στέφανο.
Για τα βιβλία του ο Γιάννης Δαλέντζας, είχε ενθουσιώδεις κριτικές, διαπρεπών ανθρώπων των γραμμάτων και της τέχνης, διανοουμένων, ανθρωπιστικών, ιδεολόγων, πολιτικών κρατουμένων στις φυλακές Καλαματσίου Χανίων, Αιγίνης, από τα Ξερονήσια, από το Εξωτερικό (γράμματά τους με πολλές υπογραφές) και απλών ανθρώπων του μόχθου, της πολιτείας και του χωριού.
Κατά χρονολογική σειρά που γράφτηκαν, παραθέτομεν πιο κάτω, τα ονόματα των γνωστών στο κοινό πνευματικών ανθρώπων και τον τόπου από όπου έστειλαν τις κριτικές αυτές στον Δαλέντζα, ή που τις δημοσίευσαν, όσων τα κείμενα διατηρούνται σήμερα στο σπίτι του.
1) Αθηνά Ταρσούλη, Αθήνα.
2) Ρήγας Γκόλφης,
3) Ι. Σταματογιαννάκης, Ρέθυμνο
4) Κώστας Βάρναλης – Αθήνα.
5) Σοφία Μαυροειδή – Παπαδάκη, Αθήνα
6) Κώστας Παπαδάκης, Αθήνα
7) Κίμων Φράτερ, Αθήνα
8) Φίλιππος Φάλμπος, Χανιά
9) Μαρία Παπαδάκη – Χουρδάκη, Αθήνα
10) Μανώλης Μ. Κουτσουράκης, Σύρος – Αθήνα
11) Δημήτρης Ραφτόπουλος, Αθήνα
12) Δημήτριος Θ. Μοάτσος, Ρέθυμνο, Λάρισα
13) Αλέξανδρος Χατζηγάκης, Ρέθυμνο – Τρίκαλα, Αθήνα
14) Μάρκος Αυγέρης, Αθήνα
15) Γιάννης Μαγκλής, Αθήνα
16) Εκμέλ Μολά, Τουρκία
17) Μανώλης Τσουπάκης, Ατσιπόπουλο, Αθήνα
18) Ηλίας Πετρομανωλάκης, Κούφη Ρεθ.
19) Μιχάλης Μυρ. Παπαδάκης, Ρέθυμνο
20) Δημήτρης Φωτιάδης, Αθήνα
21) Ζερμαίν Φόνοου-Μαμαλάκη, Αθήνα
22) Μάνος Χάρης, Ηράκλειο
23) Ειρηναίος Γαλανάκης, Επίσκοπος Κισσάμου και Σελίνου, Καστέλι – Χανιά
24) Σπύρος Τ. Λίτινας
25) Κώστας Γ. Μαμαλάκης, Αθήνα
26) Αντώνης Μ. Μαρής, …….
27) Μιλτιάδης Ανδρ. Βαδάκης Χανιά
28) Ανδρέας Καραντώνης (εκπομπή, από ραδιοσταθμό Αθηνών).
29) Ραδιοσταθμός Χανίων, επίσης εκπομπές.
30) Δημήτρης Απανωμεριτάκης, Ρέθεμνον
31) Κώστας Μαυρουλάκης
32) Μανώλης Ι. Καλαϊτζάκης, Αθήνα, Ρέθυμνο
33) Κωστής Φραγκούλης (ΑΝΤΑΙΟΣ), Ηράκλειον Κρήτης
34) Δημήτρης Γ. Μαμαλάκης, Ρέθυμνο
35) Μανώλης Πυστεράκης, Ηράκλ. Κρήτης
36) Πέτρος Χατζιδάκης (εκπομπή από τον ραδιοσταθμό)
37) Γιάννης Βιστάκης, Αθήνα
38) Γιάννης Ελύριος, Αθήνα
39) Γεώργιος Μουτάφης, Χανιά
40) Γεώργιος Καλομενόπουλος, Ρεθ. Αθ.
41) Μανώλης Δερμιτζάκης, Ηράκλ. Κρήτης
42) Πολύβιος Τσάκωνας, Ρέθυμνο
43) Νίκος Στρατάκης, Αθήνα
44) Γιάννης Σκαρίμπας, Χαλκίδα
45)
46) Νίκος Χατζηγιάννης, Χαλκίδα
47) Ρόζα Ιμβριώτη, Αθήνα
48) Γεώργιος Στεργίου, Αθήνα
49) Παναγιώτης Ρουμελιανάκης, Αθήνα
50) Παναγιώτης Ι. Χλαμπουτάκης, Βελγικό Κογκό
51) Υβόννη Γκωτιέ-Γουμενάκη, Παρίση
52) Γεώργιος Γουμενάκης, Παρίσι
53) Θωμάς Φανουράκης, Ηράκλ. Κρήτης
54) Γιάννης Χλαμπουτάκης, Θεσσαλονίκη
55) Νίκος Κατηφόρης, Αθήνα
56) Γεώργιος Κουρμούλης, Αθήνα
57) Π. Χαλκέντερος, Αθήνα
58) Μπάμπης Κλάρας, Αθήνα
59) Χρήστος Λεβάντας, Πειραιά
60) Λέλα Ι. Κούνουπα, Ρέθυμνο, Αθήνα
61) Μάχη Μουζάκη, Αθήνα
62) Γκίκας Επινιάρης, Πειραιάς
63) Χρυσόστομος Μακρυγιαννάκης, Ρεθ.
64) Γιάννης Γ. Ηλιάκης, Αθήνα
65) Γιάννης Δεληγιώργης, Ρέθυμνο
66) Νίκος Νιουράκης, Ρέθυμνο
67) Γιάννης Παπανικολάου, Ρέθυμνο
68) Δήμητρα Ποθουλάκη, Χανιά
69) Γεώργιος Βαγιάκης, Αθήνα
70) Κώστας Φ. Αντωνάκης, Ρέθυμνο
71) Νέλλη Μαρσέλου Γλυκοφρύδη, Αθήνα
72) Ευθύφρον, Αθήνα
73) Ηλίας Σιμόπουλος,
74) Σπύρος Εδυσούρης, Αθήνα
75) Γιάννης Σαρρής, Ρέθυμνο
76) Στέλιος Αλεξίου, Ηράκλειο
77) Νέλλη Αλεξίου, Αθήνα
78) Σπύρος Δεβελάκης, Ηράκλ. Κρήτης
79) Μάρκος Γιουμπάκης, Ρέθυμνο
80) Γεώργιος Χουτραφούρης, Καλαμάτα
81) Μανώλης Πιτυκάκης (Νεάπολις Ηρ.)
82) Μανώλης Γ. Αστρινός (Ρέθυμνο)
83) Ιουλία Επιφανείου Πετράκη, Αθ.
84) Βασίλης Καλαϊτζάκης, Ρέθυμνο
85) Ιωάννης Ευθ. Τσουδερός
86) Άρης Χατζιδάκης, Ηρακλ. Κρήτης
87) Κωνσταντίνος Σταυρίδης, Ρέθυμνο
88) Γιάννης Καραταράκης (Στεργιογιάννης) Ηράκλειο
89) Ιωάννης Παΐζης, Χανιά
90) Βασίλης Μυριοκεφαλιτάκης, Άγιος Δημήτριος (ενέμνου)
91) Βασίλης Ηλιάκης (Ρέθυμνο)
92) Θέμις Αμούργης, Αθήνα
93) Νίκος Πασχαλίδης, Θεσσαλονίκη
94) Νίκος Ορφανός, Αθήνα
95) Μανώλης Ηλ. Μιχελιδάκης (Μιχελής) Ρέθυμνο
96) Α. Καστρινός, Αθήνα
97) Κώστας Ξεξάκης, Ρέθυμνο
98) Βασίλης Θωμαδάκης, Αθήνα
99) Πρωτοπρεσβύτερος Γ. Πυρουνάκης, Α
100) Αλέκος Κοντόπουλος, Αθήνα
101) Κλεοπάτρα Φαιός Πρίφτη, Αθήνα
102) Μανώλη Ι. Κούνουπας, Ρέθυμνο
103) Γεώργιος Σημαντήρας, Ρέθυμνο
104) Δημήτρης Β. Ηλιάκης, Ρεθ.
105) Μανώλης Γιαννακάκης, Αθ.
106) Χρήστος Κατσιγιάννης, Αθήνα
107) Στέφανος Σαριδάκης, Αθήνα
108) Ματθαίος Χρυσοφάκης, Αθήνα
109) Ιωάννης Μαρκάκης, Ρέθυμνο
110) Αριστ. Κριάρης, Ρέθυμνο
111) Ιφιγένεια Χρυσοχόου, Αθήνα
112) Χρήστος Γιανόπουλος, Αθήνα
113) Ι. Σ. Βενιζέλος, Αθήνα
114) Ι. Καραχάλιος, Αθήνα
115) Γιάννης Τζώρτζης, Αθήνα
116) Αλεξ. Π. Μυριαλής (ADDIS ABABA, ΑΘΗΝΑ)
117) Μιχάλης Παντουβάκης, Αθήνα
118) Γεώργιος και Νικόλαος Βουρλάκης, Αθήνα
119) Βαλέτας Γεώργιος, Αθήνα
120) Πάνος Τζελέπης, Αθήνα
121) Ειρήνη Μπριλάκη Καβακοπούλου, Αθήνα
122) Λεωνίδας Καούνης, Ρέθυμνο
123) Μιχάλης Κουτρουμπάς, Ρέθυμνο
124) Σταύρος Σταυρακάκης (Σίσυφος), Χανιά
125) Δώρα Μοάτσου-Βάρναλη, Αθήνα
Οι περισσότερες κριτικές των ανωτέρω, δημοσιεύτηκαν σε εφημερίδες και λογοτεχνικά περιοδικά της Κρήτης, της Αθήνας, και άλλων πόλεων της Ελλάδας, και του Εξωτερικού.
Όλα τα βιβλία του είναι γραμμένα λογοτεχνικά, αυθόρμητα σε υψηλό τόνο ήθους και ανθρωπιάς, με πλούτο ωραίων λέξεων, με άνεση, διαύγεια, με παλμό και πολύ λυρισμό.
Ο μεγάλος μας Μάρκος Λυγέρης γράφει στον Δαλέντζα «Το έργο σας είναι ζωντανό και αληθινό, δονείται από λυρικό παλμό, ηθική δύναμη και ανθρωπιά». Είναι συμπαραστάτης του αγωνιζόμενου ανθρώπου διά την λύτρωση και την προκοπή του. Ανήκει στα μεγάλα ρεύματα των προοδευτικών λαών.
Ο Χρήστος …….βάντας μεταξύ άλλων γράφει «Τα ογκώδη αφηγηματικά έργα του Γιάννη Δαλέντζα, έχουν μια ενότητα και καίρια στοιχεία πρωτότυπα και προσωπικά που καθιερώνουν στην νέα πεζογραφία μας τον συγγραφέα τους.
Η λαμπράδα του λόγου του, το πάθος του για την αλήθεια μας δονούν και μας συγκινούν, μας συναρπάζουν, μας δίνουν αμέσως την αίσθηση της ρεαλιστικής ρωμαλαιότητος.
Ο ποιητής Ρήγας Γκόλφης γράφει: «Χαίρομαι που μπορείτε και βαθύνετε με τόση άνεση στην ουσία του λυρικού λόγου και ανασυνθέτετε με την φαντασία σας τα καθέκαστα του ποιητικού θέματος: είσθε λοιπόν κατά βάθος κι εσείς ένας ποιητής. Τα νέα μας γράμματα δεν μπορεί να σας είναι αχάριστα».
Ο Β. Χαλκέντερος μεταξύ άλλων γράφει για την «αστραπές του Μπράσκου». Πραγματικά ένα μήνυμα στην νέα γενιά. Ένα μήνυμα αδρό, ρωμαλέο, διδακτικό που να πιάσει τόπο που θα ριζώσει και θα βλαστήσει. Όλα γραμμένα με ανθρωπιά, με κρητική ζωντάνια και αδρότητα… τελειωμένα με στοργή που δείχνουν τον συγγραφέα ένα αληθινό ποιητή που σέβεται τον εαυτό του, το ανθρώπινο γένος και την ελληνική Πατρίδα του.
Ο Κισσάμου και Σελίνου Ειρηναίος γράφει: «Σε πολλά σημεία διαβάζοντας κανείς το ωραίο σας αυτό βιβλίο, νομίζει πως διαβάζει κομμάτια από τον μεγάλο μας Νίκο Καζαντζάκη. Ευλογώ σαν Ιεράρχης την πέννα και τον μόχθον σας.
Ο Ανδρέας Καραντώνης από τον ραδιοφωνικό σταθμό Αθηνών είπε…..βάντα από την Κρήτη μας έρχονται πνοές λεβεντιάς, νιότης, ενθουσιασμού, ιαχές που ξεσηκώνουν τις ψυχές για περιπέτειες και αγώνες. Τέτοιες πνοές ανεμίζουν και στα τόσα ζωντανά «Χρονικά του Ρεθέμνου» που μας έδωσε ο Γιάννης Δαλέντζας.
Ο ……………………….. ράϊαρ μεταξύ άλλων γράφει: «Όχι μόνον η έγχρωμη πέννα σας μου έκαναν εντύπωση, αλλά επίσης και η εξέγερσίς σας για όλα τα υποκριτικά, σκληρά, άνανδρα και ψεύτικα και ανεβάζει τον τόπο σε λογοτεχνικά και ηθικό επίπεδα.
Με την μαχητικότητα και την ρωμαλεότητά του (πάντοτε για την εξανθρώπιση του ανθρώπου για την λευτεριά και ιδιαίτερα για το καλό του αγαπημένου του Ρεθέμνου), είχε ξεσκεπάσει τα βιβλία του, πράξεις προδοτικές της κατοχής και της απελευθέρωσης, ορισμένων ατομικιστών ασυνείδητων και εκμεταλλευτών του βασανισμένου Ρεθεμνιώτικου λαού που διαφέντευαν την πολιτεία.
Είχε καυτηριάσει και περιγράψει τους ανθρώπους αυτούς και τις άθλιες πράξεις των, που και γνωστές σε όλους ήσαν ανομολόγητες όμως. Δημιούργησε έτσι άσπονδους εχθρούς, που στα βιβλία του Δαλέντζα, έβλεπαν σαν σε καθρέφτη τον εαυτό τους.
Ποινικά, παρ’ όλα τα τεράστια μέτρα που διέθεταν, δεν μπόρεσαν να του κάνουν τίποτε, κατέφυγαν και στον Εισαγγελέα, ο οποίος τους απάντησε, αφού μελέτησε τα βιβλία αυτά, ότι πουθενά δεν βλέπει ονόματα, επαγγέλματα και διευθύνσεις και μόνον αν παραδεχτούν ότι έπραξαν οι ίδιοι αυτά που τους θίγουν, τότε μόνο μπορεί να έρθει η υπόθεση στο δικαστήριο.
Τότε έστειλαν στον Δαλέντζα, μεσολαβητή και του ζήτησαν να κάνει δήλωση στις εφημερίδες, ότι είναι φανταστικά αυτά που γράφει, απειλώντας τον πώς θα του «φάνε» την ζωή του.
Τους έδωσε εννοείται την πρέπουσα απάντηση: «Αφήστε τους αναγνώστες μου να κρίνουν».
Μετά από αυτό, άρχισαν τις συνωμοσίες, συκοφαντική εκστρατεία, απόπειρες δολοφονίας του, τον μετάθεσαν από την υπηρεσία του και αναγκάσθηκε και παραιτήθηκε με αίτησή του.
Στα παραπάνω καμώματα των «ψευτοπατριωτών» ο Γιάννης Δαλέντζας, αντιτάσσει την πάνλευκη ζωή του, την εμπιστοσύνη και την άδολη αγάπη όλου του Ρεθεμνιώτικου λαού, καθώς και τον αντιστασιακό του αγώνα και το πνευματικό έργο του, που παραστέκει στους βασανισμένους συνανθρώπους, όπου γης.
Ο Γιάννης Δαλέντζας ήτο πάντοτε μαχητικός, αφοσιωμένος και άκαμπτος ιδεολόγος, ήταν ευφραδέστατος, ευγενικός, ευπροσήγορος, χαριτολόγος, με πηγαίο χιούμορ και εκπληκτική ετοιμότητα που τον έκαναν μοναδικό και ευχάριστο συνομιλητή.
***
Μετά τον θάνατό του τίμησαν την μνήμη του πολλοί επιφανείς πνευματικοί άνθρωποι της Κρήτης και της Αθήνας καθώς και πολλοί άνθρωποι του λαού και αγρότες, που ομίλησαν, έγραφαν στον τύπο ή έκαναν διάφορες άλλες εκδηλώσεις στην μνήμη του. Παραθέτομε τα ονόματα των γνωστών στο κοινό και λοιπά στοιχεία:
1) Το Προεδρείο της εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, που στην υπ’ αριθμ. 1068/1974 συλλυπητήριο επιστολή που έστειλε στην οικογένειά του, έγραψαν χαρακτηρίζοντας τον Γιάννη Δαλέντζα ότι ήτο «εκλεκτό μέλος της εταιρείας τίμιος αγωνιστής της δημοκρατίας και της λευτεριάς και ότι τον αγαπούσαν και τον εκτιμούσαν όλοι τους για την τιμιότητα του χαρακτήρα του, την ψυχική αγνότητά του, την μαχητικότητά του, για τα υψηλά ιδανικά του ανθρώπου και για την προσφορά του στα γράμματα». (Πρόεδρος Δημ. Φιλιάδης, Γενικός Γραμματέας Γιάννης Βαγκλής).
2) Ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Ελλήνων Λογοτεχνών κ. Ελίας Σιμόπουλος.
3) Η ποιήτρια Σοφία Μαυροειδή – Παπαδάκη.
4) Ο Σύλλογος Ατσιπουλιανών Ρεθύμνης «Η Αγία Ζώνη» όπου έκανε φιλολογικό μνημόσυνο στην μνήμη του στις 10 του Μάρτη 1975, στη μεγάλη αίθουσα τελετών της Κρητικής Εστίας, στην Αθήνα, όπου γέμισε ασφυκτικά από ανθρώπους των γραμμάτων και της τέχνης, από πολλά και επίλεκτα με της Κρητικής παροικίας και από αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης.
Ο κύριος ομιλητής Μανώλης Κοντοσυρόκης, εκλεκτός λογοτέχνης συγγραφέας, Πρόεδρος του Συλλόγου, μίλησε εμπνευσμένα για το έργο του Τιμωμένου με εισήγηση του λογοτέχνη Δημήτρη Αετουδάκη γραμματέα του συλλόγου, όπου ομίλησαν επίσης με συγκίνηση ο κ. Ηλίας Σιμόπουλος Πρόεδρος του Συνδέσμου Ελλήνων Λογοτεχνών και ο καθηγητής της Σχολής Ευελπίδων κ. Γεώργιος Στεργίου εκπρόσωπος του Διοικητικού Συμβουλίου της Παγκρητίας Ένωσης.
Αποσπάσματα από το έργο του Δαλέντζα και ποιήματα αφιερωμένα σε αυτόν των ποιητών Μανώλη Κουτσουράκη και Χρήστου Κατσιγιάννη διάβασαν στο τέλος οι ηθοποιοί κ. Χρήστου, η κ. Όλγα Δαλέντζα κόρη του τιμωμένου και ο κ. Θειακός, μέσα σε ατμόσφαιρα έκδηλης συγκίνησης και πνευματικής και ψυχικής έξαρσης.
5) Ο πρωτοπρεσβύτερος κ. Γεώργιος Πυρουνάκης.
6) Ο Διευθυντής του Γραμματολογικού Κέντρου Ελλάδας κ. Γεώργιος Βαλλέτας.
7) Ο Λογοτέχνης συγγραφέας της Κρήτης κ. Νίκος Ορφανός.
8) Ο Ατσιπουλιανός λογοτέχνης δάσκαλος κ. Μανώλης Τσουπάκης.
9) Ο συνταξιούχος Γυμνασιάρχης κ. Γιάννης Χλαμπετάκης.
10) Η Ψυχολόγος κ. Μαρία Παπαδάκη – Χουρδάκη, συγγραφεύς.
11) Ο Ρεθεμνιώτης λογοτέχνης, συγγραφέας, δικηγόρος κ. Μιχάλης Ν. Παπαδάκης.
12) Ο Λογοτέχνης συγγραφέας, ποιητής και καλλιτέχνης κ. Χρήστος Κατσιγιάννης.
13) Ο Λογοτέχνης αντιπρόεδρος της Παγκρήτιας Ένωσης κ. Μιχάλης Παντουράκης, δικηγόρος.
14) Ο Κρητικός Λογοτέχνης Νομικός, κ. Κώστας ………………………..άκης
15) Ο Λογοτέχνης ποιητής κ Σπύρος Τ. Λίτινας Ρεθεμνιώτης συμβολαιογράφος Αθηνών.
16) Η Ρεθεμνιώτισσα Λογοτέχνης, ποιήτρια, συγγραφέας, κ. Ειρήνη Μπριλάκη-Καβακοπούλου.
17) Η Ρεθεμνιώτικη εφημερίδα «Κρητική Επιθεώρηση», διευθυντής Στέλιος Ι. Καλαϊντζάκης για το αφιέρωμα της 19-7-75 της εφημερίδας του στην μνήμη του Δαλέντζα και γενικά για την καθιερωμένη ανιδιοτελή συμπαράσταση στο πνευματικό του έργο.
18) Η Διεύθυνση του περιοδικού Κρήτη.
19) Η Διεύθυνση της εφημερίδας Ριζοσπάστης
20) Η Διεύθυνσης της εφημερίδας «Αλλαγή Κρήτης», Ηρακλείου.
21) Η Διεύθυνσης της εφημερίδας «Πλεύσιν» Χανίων
22) Άλλες εφημερίδες και φιλολογικά περιοδικά της Ελλάδας και του εξωτερικού που τα στοιχεία δεν έχει ακόμα συγκεντρώσει η οικογένειά του, η οποία έλαβε επίσης εκατοντάδες συλλυπητήρια, επιστολές και τηλεγραφήματα για τον θάνατό του.
23) ΥΠΟΤΡΟΦΙΕΣ
Το Σωματείο Ελευσίνας «Κίνηση για την νεότητα» στο οποίον επίτιμος Πρόεδρος και ιδρυτής του είναι ο Πρωτοπρεσβύτερος κ. Γεώργιος Πυρουνάκης, όρισε στην μνήμη: Του «Γιάννη Δαλέντζα» της Ιουλίας Δαβάρα και του Αλέκου Κοντόπουλου υποτροφία τέχνης.
24) ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΑΤΣΙΠΟΠΟΥΛΟΥ ΡΕΘΥΜΝΗΣ:
Η Κοινότητα του Ατσιποπούλου, με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου της και σχετική έγκριση της Νομαρχίας και με φροντίδα του Προέδρου της κ. Ευάγγελου Τσίβη, έδωσε το όνομά του «Γιάννη Μάρκου Δαλέντζα» στο δρόμο που περνάει έξω από το πατρογονικό σπίτι της μητέρας του, στο μεσοχωριό, τον Αύγουστο του 1975. Ταυτόχρονα η κοινότητα έκανε το εννεάμηνο μνημόσυνο του Δαλέντζα, το οποίο τίμησαν με την παρουσία τους ο Πρόεδρος και το Κοινοτικό Συμβούλιο και λοιποί κάτοικοι του Ατσιποπούλου, ο Δήμαρχος Ρεθύμνης, Δημοτικοί Σύμβουλοι, η Γραμματεία του ΚΚΕ Ρεθύμνης, καθώς και πολλοί φίλοι του, Συναγωνιστές και συγγενείς του και η Οικογένειά του, από την Αθήνα από Ρέθυμνο και από τα χωριά Κούφη και Πρινέ Ρεθύμνης.
25) Ο ΔΗΜΟΣ ΠΟΛΕΩΣ ΡΕΘΥΜΝΗΣ
Ο Δήμος Ρεθύμνης με απόφασή του Δ. Συμβουλίου του και με τις λοιπές νόμιμες διατυπώσεις, τιμώντας το έργο και την μνήμη του Δαλέντζα, ονοματοθέτησε την οδό της πόλης, που οδηγεί ανατολικά από της οδού «Νίκου Καζαντζάκη», σε οδό «Γιάννη Δαλέντζα» τον Δεκέμβρη του 1978, επί Δημάρχου Ρεθύμνου κ. Μανώλη Ι. Καλαϊτζάκη.