ΕΚΕΙΝΟΙ ΠΟΥ ΦΕΥΓΟΥΝ

Ύστερα από μια επώδυνη και σκληρή αρρώστια υπέκυψε στο μοιραίο
ένας εξαίρετος φίλος, άνθρωπος και επιστήμονάς στην ακμή ακόμη της
δράσεως του, ο ιατρός Αντώνιος Ζαχ. Κατσαντώνης, στην Αθήνα όπου
μήνες τώρα η επιστήμη του, που με τόσο ζήλο και αυταπάρνηση
υπηρέτησε 25 χρόνια περίπου, αγωνιζόταν, χωρίς να το πετύχει ν’
ανακουφίσει έστω τον αλησμόνητο γιατρό.
Η θλιβερή είδηση του θανάτου του, όσο κι αν την περίμεναν όσοι με
αγωνία παρακολουθούσαν την εξέλιξη της αρρώστιας του, ήλθε σαν
ένα πλήγμα βαρύ κι αναπάντεχο. Γιατί ο αείμνηστος νεκρός δεν ήταν ο
συνηθισμένος άνθρωπος ή επιστήμονας ου περνά απ’ τη ζωή χωρίς να
δημιουργήσει.
Ο Αντώνιος Κατσαντώνης γεννήθηκε στ’ Ανω μέρος Αμαρίου γόνος μια
από τις παλαιότερες και ιστορικότερες οικογένειες της επαρχίας.
Από την αρχή του ιατρικού του σταδίου αφιερώθηκε σ’ αυτό όχι σαν
βιοπορι9στικό επάγγελμα η για να εξυπηρετήσει άλλες φιλοδοξίες. Το
πήρε σαν ένα κοινωνικό λειτούργημα υψηλό, όπως είναι και σαν τέτοιο
το κράτησε μέχρι την τελευταία του πνοή.
Στην αρχή εγκαταστάθηκε στις Ακριτικές επαρχίες της Β. Ελλάδος
στρατιώτης και μαχητής στη μεγάλη κατά την ελονοσίας που άρχισε το
1929. Εκεί, στις Σέρρες ιδίως και αλλού, έδωσε τα νιάτα και τον
ενθουσιασμό του νεαρού επιστήμονα για να υπηρετήσει τη μεγάλη
αυτή την προσπάθεια κατά της αρρώστια. Οι υπηρεσίες του στον τομέα
αυτό θα μείνουν παράδειγμα σπάνια εργατικότητας, ζήλου και
αποδόσεως.
Μετά αρκετών χρόνων άσκηση εκεί της ιατρικής. Εγκαταστάθηκε στο
Άνω Μέρος του που τόσο τον τραβούσε ο ελεύθερος ορίζοντας του, ου
τον λούζει ο λαμπερός ήλιος του Ψηλορείτη και ο αγνός άνεμος του
Κέδρους.

Ολόκληρη η περιοχή νιώθει ανακούφιση κι εμπιστοσύνη. Ο νέος
γιατρός με πείρα πια κατάρτιση με καλοσύνη και αγάπη γίνεται ο καλός
σύντροφος του ξεχασμένου χωριού.
Πρόθυμος παραστάτης των πασχόντων αλτρουιστής πηγαίνει και στη
τελευταία καλύβα του χωρικού μέρα η νύχτα με χιόνι ή βροχή
αδιαφορώντας για τον κόπο.
Για αμοιβή συνήθως έχει την ικανοποίηση πως έκαμε το καθήκον του.
Στον πόλεμο 1940-41 ο γιατρός Κατσαντώνης υπηρέτησε αξιωματικός κι
ύστερα από τη συμφορά του Έθνους πάλι ήλθε στο αγαπημένο του Ανω
– Μέρος. Εδώ εμφανίζει μια άλλη δράση υπέροχη.
Από τους πρώτους φιλικούς της Εθνικής αναστάσεως από τους πρώτους
οργανωτές πρωτεργάτης και μαχητής. Ιδρυτικό στέλεχος στην επαρχία ή
απ’ τα πρώτα μέλη της επαρχιακής Επιτροπής. Σώφρων και συνετός
ακούραστος και υπομονετικός δίδει πάντα σαφείς κατευθύνσεις,
ενθαρρύνει, καθοδηγήσει το θεϊκό του πιστεύω στην τελική νίκη. Το
σπίτι του κέντρο και καταφύγιο. Το τραπέζι και το κρεβάτι του το ψωμί
του το προσφέρει στους αγωνιστές. Γιατρός δωρεάν και στρατιώτης και
οδηγός οι Γερμανοί τρεις φορές τον φυλάκισαν μα πάντα κάποια
δύναμη της μοίρας έσπαζε τα δεσμά, ώσπου τελικά είδε τ’ ωραίο
αρχοντικό του με το πλούσιο περιεχόμενο του με το πλούσιο
περιεχόμενο του να γίνεται πυροτέχνημα των Γερμανών κατακτητών.
Έτσι βρέθηκε στην απελευθέρωση της Πατρίδος άστεγος με την
οικογένεια του που έζησε και εκείνη την τραγωδία της συμφοράς
αυτης. Περήφανος και αξιοπρεπής δεν δείλιασε ο Αντώνης
Κατσαντώνης.
Το 1945 στα πρώτα του βήματα το κρατικό Νοσοκομείο Ρεθύμνης τον
βρήκε πρώτο πάλι εργάτη της θεμελιώσεως του. Μαζί με δύο τρεις
άλλους συναδέλφους του δένεται κυριολεκτικά και δίδει την ψυχή του
ολόκληρη. Πολλά οφείλει το ίδρυμα στον αξέχαστο φίλο και η κοινωνία
εγνώρισε τον γιατρό άνθρωπο, που δεν ξέρει τί θα πει κόπος.
Μόνιμα διανυκτερεύων ο γιατρός Κατσαντώνης στο Νοσοκομείο από
τότε δίδοντας τα φώτα, την πείρα, τη στοργή, και τη φροντίδα του στις
χιλιάδες τους ασθενείς που πέρασαν από κει.

Εκεί πια έστησε το ειρηνικό μετερίζι έπεσε χθες με ψηλά τη Σημαία του
Ιπποκράτη αμόλυντη και αξιοπρεπή.
Είναι απώλεια ο θάνατος του Αντωνίου Κατσαντώνη και απώλεια
αξιόλογη.
Το Αμάρι ιδιαίτερα κλαίει το ευγενικό παιδί του αλλά και του Νομού
ολόκληρου η κοινωνία πενθεί στον αδόκητο θάνατο ενός που της
έδωσε ό,τι ωραίο μπορεί να διαθέτει ο άνθρωπος τη στοργή στον πόνο
του πτωχού συνανθρώπου του.
Ας είναι ελαφρύ το Ανω Μεριανό χώμα που θα τον αγκαλιάσει.
Α.Δ.
Εφημ. «Το Βήμα».
26/9/1953

Η ΚΗΔΕΙΑ ΤΟΥ ΙΑΤΡΟΥ ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΚΑΤΣΑΝΤΩΝΗ

Ο ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ  Ν. ΛΥΡΑΚΗ

Με μεγάλη προσέλευση κόσμου  τόσον εκ της επαρχίας Αμαρίου, όσον και εκ της πόλεως εγένετο
την Κυριακήν η κηδεία εις τον χωρίον Άνω Μέρος του αλησμόνητου
Αντωνίου Ζ. Κατσαντώνη.
Εκ της πόλεως είχον εξέλθει πλην των ιατρών και πολλοί φίλοι του
εκλιπόντος καθ’ ως και η Δημοτική Μουσική. Κατετέθη μέγας αριθμός
στεφάνων μεταξύ των οποίων του Δημ. Συμβουλίου του Νοσοκομείου,
του Ιατρικού Συλλόγου του κ. Εμ. Παπαδογιάννη του προσωπικού του
Νοσοκομείου του Διευθυντού της Εμπορικής Τραπέζης κ. Μιχ.
Μανουρά εξ’ όλων σχεδόν των Κοινοτήτων Αμαρίου και πολλών
οικογενειών της Πόλεως.
Τον νεκρόν αποχαιρέτησαν δια συγκινητικών λόγων ο πρόεδρος του
ιατρικού Συλλόγου κ. Νικ. Λυρά κι ο κ. Αντ. Λίτινας , ο κ. Ξέκαλος, ο κ.
Κυριακάκης, και Αγγελάκης.
Ο λογος του Προέδρου του Ιατρικού Συλλόγου κ. Ν. Λυράκη εχει ως
εξής:΅
«Θλιβερόν είναι το καθήκον το οποίον συνήθροισε όλους ημάς εις τον
ιερόν τούτον χώρον δια ν’ αποτίσωμεν τον φόρον τιμής εις ένα εκλεκτό
συνάδελφον και εξαίρετικόν άνθρωπον. Σκληρά και αδυσώπητος μοίρα
ηθέλησε ν’αποσπάσει από την αγκάλην της οικογενείας του, από τους
αρρώστους τους που τόσο αγαπούσε, από ολους ημάς τον ιατρόν
Αντώνιον Κατσαντώνη.
Λίγους μήνες πριν όλα γύρου ήταν ομαλά και ωραία κα παρ’ όλα τα
πλήγματα του πολέμου με την θέρμην και την αισιοδοξία ου διακρίνει
του ισχυρούς χαρακτήρες, ηργάζετον αθόρυβα και υπομονετικά και
έπλασε τα ωραιότερα όνειρα για την επιστήμη του, για την οικογένειά
του, για την μόρφωση των παιδιών του. Όμως μοίρα κακή τον εφθόνησε
και ύπουλος αρρώστεια ήρχισε σιγά σιγά ν αυποσκάπτει τον τόσο νέο
και ακμαίο οργανισμό του.
Το ενδιαφέρον της επιστήμης η αφοσίωση και οι περιποιήσεις των
δικών του, ο ισχυρός οργανισμός του, η αισιοδοξία με την οποία πάλευε

τον ύπουλο εχθρό έδινα πάντα την ελπίδα σε όλους μας ότι το κακό θα
παρήρχετο και κανείς μας δεν πίστευε το σημερινό τέλος.
Ναι! Κανείς μας δεν εφαντάζετο ότι τόσο πρόωρα θα περιοριζόταν εις
τον στενό χώρο το φερέτρου αυτού ο εξαίρετος επιστήμων ο ανώτερος
άνθρωπος με την τόση ζωντάνια και δραστηριότητα χωρίς ζωή, χωρίς
χαρακτηριστικό γέλιο.
Γεννηθείς στο ηρωικό και υπερήφανο Ανω Μέρος στο υπερήφανο
Αμάρι στ’απάτητα κράσπεδα του Κέδρους είχε την καρδιά και την
περηφάνεια του Ψηλορείτη.
Από οικογένεια ιστορική με πολεμικές παραδόσεις είχε μεγαλώσει με τη
επίγνωση και τη συναίσθηση των υποχρεώσεων του ανωτέρου
ανθρώπου προς το σύνολο και την πατρίδα του.
Από το Γυμνάσιο ακόμη είχε αποδείξει χαρακτήρα και ήθος ασυνήθη και
οι συμμαθηταί του θα ενθυμούνται πάντοτε την καλοσύνην του.
Μετα τας Γυμνασιακάς του Σπουδάς ενεγράφη εις την Ιατρική Σχολή
Αθηνών οπού κι ελαβε το δίπλωμα του Ιατρού κατά το 1925. Κατά το
επόμενον έτος κατελθών εις την γενέτειρα άσκησε επ’ολιγο το
επάγγελμα του Ιατρού αναχωρήσας ακολούθως εις Μακεδονίαν.
Η αναχώρησις του εκείνη δεν ήταν τυχαία. Μια εσωτερική φωνή τον
πρόσταζε να μεταβεί στη Βόρεια Ελλάδα που είχαν μόλις εγκατασταθεί
οι ξεριζωθέντες από τις εστίες των εκ Μικράς Ασίας πρόσφυγες και
όπου η πατρίδα πάλευε απεγνωσμένα ν’ ανακουφίσει και περιθάλψει
τα θύματα εκείνα μιας τρομερής θεομηνίας. Ηταν ανάγκη τότε από
επιστήμονες καλούς αλλα εξ ίσου από εκλεκτούς ανθρώπους με
συναίσθηση να αναλβάνουν εργο. Και ο Κατσαντώνης ήταν από τους
Γιατρούς που εγνώριαζαν να εργάζονται με ενθουσιασμό και
αυταπάρνησηση.
Από της εποχής εκείνης ανεφάνησαν αι πικίλαι ικανότητες και αρεταί
του σημερινού μας νεκρου. Με την εμφυτο ευγένεια , την ψυχική
ανωτερότητα, την καλοσύνη και τη σύμπνοια με το χαμόγελο που πάντα
ήνθει στο πρόσωπο του επεδοθηει μετα ζήλου στο έργο του που του
είχε εμπιστευθεί η πατρίς.
Με πάλλουσα την πατριωτική του καρδιά με ανωτέρα πνοή, με τα
χαρίσματα που κοσμούνται οι εκλεκτοί σκορπιζε την παρηγοριά στους

ξεριζομένους Έλληνες και με τη συναίσθηση της εκτελέσεως του
ανώτερου καθήκοντος προς την πατρίδα, και τους ασθενείς ηργάσθη
νυχθημερόν εχων μονο σύντροφο τη γυναίκα του εκλεκτή κόρη του
Αμαρίου την οποια μόλις τότε είχε νυμφευθει.
Όταν το έργο αυτό της περιθάλψεως είχε οργανωθεί επανήλθε εις Ανω
Μέρος και επανήρχισε το έργο της επισκέψεως των ασθενών
περιτρέχων νυχθημερών τα χωρία Αμαρίου μέχρι του τελευταίου
πολέμου οπότε επεστρατεύθη.
Με την κατάληψη της Κρήτης επανήλθε και πάλι εις την γενέτειρά του
οπου νέα καθήκοντα και υψηλαί υποχρεώσεις τον εκάλουν.
Αι παντοειδής πιέσεις και η απάνθρωπος συμπεριφορά του κατακτητού
προς τον άμαχο πληθυσμό εξήγειραν ως ήταν επόμενο την πατριωτική
του ψυχή και μετα φρονήσεως αλλά και τόλμης με πλήρη επίγνωσιν του
καθήκοντος συνέβαλε μεταξύ των πρώτων εις την οργάνωσιν εν
Αμαρίου εθνικής Αντιστάσεως.
Το σπίτι του είχε μεταβληθεί εις ανεφοδιαστικόν κέντρον όλων των
πατριωτών. Τοιουτοτρόπως εξετέθη εις επανειλημμένους κινδύνους.
Και όταν οι Γερμανοί ηττημένοι παντού εξέσπασαν με μανία κατά του
άμαχου πληθυσμού και έκαψα τα χωριά επλήρωσε και ο ίδιος με την
καταστροφή του σπιτιού του χωρίς ποτέ να δυσφορήσει γι’ αυτο.
Μετα την κατοχή τοποθετήθη εις το τότε οργανωμένο Κρατικό
Νοσοκομείου αναλαβών το Παθολογικό τμήμα του οποίου υπήρξε ο
κυριότερος οργανωτής και το οποίο διηύθυνε μέχρις εσχάτων.
Ο ζήλος η αφοσίωση εις το καθήκον η προσηνεία του προς τους
ασθενείς η αφιλοκέρδεια του η επιστημονική ικανότης, είναι πενιχραί
λέξεις που δύσκολα θα δώσουν τον χαρακτηρισμό και την ανάγλυφο
εικόνα μιας πλήρους επιτυχίας εις ένα δύσκολο έργο
Το ενδιαφέρον του για την επιστήμη η ευγένεια των τρόπων του η
μειλιχιότητας του η διαλλακτικότης του η διαλεκτική του ικανότης
συνετέλεσαν ώστε ο Κατσαντώνης να καταλάβει μια ξεχωριστή θέση
μεταξύ του ιατρικού κόσμου.
Οι συνάδελφοί του πάντα τον εχαίροντο και επεζήτουν την συντροφιά
του και η εκτίμησις των προς αυτόν ήτο ειλικρινής και μεγάλη. Διοτι
πραγματικά αποτελούσε μια ξεχωριστή προσωπικότητα. Αι ποικίλαι

αίρεται του ο εξαιρετικός χαρακτήρ του και οι λεπτοί τρόποι του τον
ειχαν επιβάλλει εις την εκτίμηση όλου του κόσμου. Εξ άλλου ο
ιδιαίτερος τρόπος ενδιαφέροντος του προς τον άρρωστο τον είχαν
καταστήσει αγαπητότατο μεταξύ του πλήθους των ασθενών.
Αγαπητέ και αλησμόνητε συνάδελφε ο Ιατρικό Σύλλογος του οποίου
υπήρξες επίλεκτον μέλος συμμεριζόμενος την θλίψη των δικών σου των
επαρχιωτών σου ολων των γνωστών και φίλων σου προσέρχεται προ
του σεπτού σου σκηνώματος δια ν’ αποτίσει τον οφειλόμενο φόρο τιμής
και αγάπης και αγάπης προς σε τον έξοχον επιστήμονα και ανώτερον
άνθρωπο του οποίου η πλούσια επιστημονική και ανθρωπιστική δράσις
σου υπήρξε άξια μιμήσεως και επαίνων.
Δια την οικογένειά σου ας είναι αρκετή παρηγοριά η αναγνώρισης της
πλούσιας δράσεώς σου και το στοργικό χώμα της γενέτειράς ου που θα
σε σκεπάσει ας είναι ελαφρό.»