ΑΝΔΡΕΑΣ ΝΕΝΕΔΑΚΗΣ

O Ανδρέας Νενεδάκης στη λογοτεχνία εμφανίζεται για πρώτη φορά το 1941 με τη δημοσίευση ενός ποιήματός του για τον πόλεμο της Αλβανίας στην εφημερίδα «Νίκη». Το πρώτο βιβλίο του, Μπιρ Χακίμ, ένα χρονικό του πολέμου στη Μέση Ανατολή, εκδόθηκε το 1954. Από τότε ως σήμερα ο κύριος κορμός των βιβλίων που δημοσιεύει είναι αυτοβιογραφικός ή πάντως στηριγμένος σε θέματα που έχουν κάποια σχέση με τον ίδιο το συγγραφέα. Συνήθως στις περιπτώσεις των χρονικών αναπλάθονται περιστατικά, στιγμιότυπα, εικόνες και περιπέτειες που έζησε και που, κατά τεκμήριο, έχουν μια ευρύτερη, μια συλλογικότερη σημασία. Αυτό εν τούτοις που θέλγει τον αναγνώστη στα βιβλία του Α. Νενεδάκη δεν είναι τόσο ο χαρακτήρας τους ως μαρτυριών ζωής. Μάλλον είναι ο τρόπος με τον οποίο εξιστορούνται τα συμβάντα, ένας τρόπος υφασμένος ποιητικά που διατηρεί μέσα του τη γοητεία του λαϊκού προφορικού λόγου, χωρίς αυτό να γίνεται προγραμματικά. Από την εσωτερική δύναμη αυτού του λόγου προέρχεται και η μεγάλη αναπαραστατική ικανότητα του συγγραφέα, η ζωντάνια με την οποία υλοποιούνται λογοτεχνικά με μια γλώσσα χυμώδη, πλούσια σε λεκτικό δυναμικό και στιβαρή. Χωρίς ποτέ τα εκφραστικά της σχήματα –ακόμα και στην περίπτωση κάποιων ιδιωματισμών- να είναι εξεζητημένα ή υπερφορ-τωμένα.
Παρότι αυτός ο αυθόρμητος, ο νευρώδης λόγος δεν ελέγχεται εύκολα, ούτε και από τον ίδιο τον συγγραφέα, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις οικονομίας της αφήγησης και αρχιτεκτόνησης των επιμέρους μερών της, τα αφηγήματα του Α. Νενεδάκη έχουν μια εσωτερική ισορροπία που οφείλεται στη μεγάλη προσέγγιση του λογοτεχνικού έργου στη ζωή του δημιουργού του. Και παρόλο που γενικώς τα πεζά του αναπτύσσονται μ’ ένα πρωτογενή ρεαλιστικό τρόπο, ο οποίος ευνοεί περισσότερο μια οριζόντια περιγραφή και όχι μια κάθετη ενδοσκόπηση, ο στοχαστικός και κάπως πικρός σχολιασμός από τη μεριά του συγγραφέα, ακόμα και του πιο γυμνού από συναισθήματα περιστατικού, έρχεται να μας υποδηλώσει ότι πλάι στην περιπέτεια εξελίσσεται μια περιπέτεια εσωτερική, της ψυχής.
Στις ιστορίες που αφηγείται ο Α. Νενεδάκης συ-νήθως χρησιμοποιείται ως πρόσχημα η προσωπική του ανάμειξη σε κάποιο γεγονός ή κάποια σειρά γεγονότων που έχουν οπωσδήποτε σχέση με την μεταπολεμική κοινωνική και πολιτική μας ιστορία. Ωστόσο σε ένα δεύτερο επίπεδο, πέραν από την άμεση κυριαρχία του βιώματος, μας αποκαλύπτο-νται πάντοτε οι συνεκτικοί δεσμοί των ανθρώπων με τις δυνάμεις που κινούν την ιστορία και τη μοίρα τους. Από αυτή την άποψη οι συνιστώσες των έργων του παραμένουν οι ίδιες, ακόμα και στα βιβλία εκείνα όπου η φαντασία του συγγραφέα έχει ένα κάπως πιο ενεργό ρόλο. Και στη μια και στην άλλη περίπτωση τροφοδοτούνται από μια στάση και μια φιλοσοφία ζωής που αναγνωρίζει τον άνθρωπο κυρίως στις πράξεις εξέγερσής του απέναντι στις συμβάσεις που τον περιβάλλουν.
Αλέξης Ζήρας, «Ανδρέας Νενεδάκης» (απόσπασμα), Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, Εκδοτική Αθηνών».
Εφημ. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ 22/3/1998