Με πάνδημη συμμετοχή κηδεύτηκε χθες το απόγευμα ο ευπατρίδης του Ρεθύμνου Ανδρέας Τσουδερός από τις σημαντικότερες μορφές του Ρεθύμνου
Μετά από μια πορεία που οδήγησε τα υψηλότερα επίπεδα της κοινωνικής ιεραρχίας ο σπουδαίος αυτός άνθρωπος επέστρεψε στη γενέτειρα του όπου ζούσε με τη στοργή και φροντίδα των συγγενών του και εκλεκτών συμπολιτών μας Σταύρου και Αριστέας Σπανδάγου στο σπίτι των οποίων και εφιλοξενείτο Κοντά του ήταν πάντα και τα πνευματικά του παιδιά που ήθελαν με κάθε τρόπο να του εκφράσουν την ευγνωμοσύνη τους για τα εφόδια της ζωής που τους εξασφάλισε Γιατί έτσι αντιλαμβανόταν τη δωρεά ο αείμνηστος Ρεθεμνιώτης Να δίνει προοπτική στον αποδέκτη για να εξασφαλίσει το μέλλον του με δικές του δυνάμεις Άλλωστε κι ο ίδιος ήταν παράδειγμα αυτοδημιούργητου ανθρώπου
Ο Ανδρέας Τσουδερός ενέπνεε συνήθως το δέος. Κι ας είχε χαμόγελο μικρού παιδιού.
Αγαπούσε με πάθος το Ρέθυμνο
-Δεν μπορώ να δω αρνητικά σημεία στην πόλη μου. μου είχε πει σε συνέντευξη που μου είχε παραχωρήσει πριν από δυο χρόνια και πρόσθεσε «Δήλωνα και δηλώνω με περηφάνια Ρεθεμνιώτης ακόμα κι αν βρισκόμουν σε άλλες πολιτείες, γνωρίζοντας άλλους πολιτισμούς. Κάποιοι επιχειρούν να με διορθώσουν «Δηλαδή Κρητικός» κι εγώ να επιμένω « Είμαι από το Ρέθυμνο».
Ο Ανδρέας Τσουδερος είχε καταφέρει με τα προσόντα και τις γνώσεις του να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην πολιτική ,πολιτιστική και κοινωνική ζωή της χώρας
Εξαίρετος νομικός υπήρξε ειδικός σύμβουλος του Γεωργίου Παπανδρέου, είχε προταθεί από τον Ανδρέα Παπανδρέου για το ψηφοδέλτιο επικρατείας, διετέλεσε γενικός γραμματέας του Υπουργείου Δικαιοσύνης, ειδικός σύμβουλος του υπουργείου Παιδείας, πρόεδρος του Οργανισμού Ανασυγκρότησης Επιχειρήσεων, γενικός γραμματέας του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, μέλος του Ανώτατου Πειθαρχικού Συμβουλίου και του Ειδικού Δικαστηρίου Αγωγών Κακοδικίας, πρόεδρος της ΕΡΤ, μέλος Δ.Σ της Γενικής Τράπεζας, νομικός σύμβουλος του Πανεπιστημίου Κρήτης για δυο συνεχόμενες τετραετίες και πρόεδρος της Παγκρητίου Ένωσης.
Αλλά την ποιότητά του χαρακτήρα του είχε στα γονίδιά του
Ο πατέρας του Ευθύβουλος, επιφανής νομικός του Ρεθύμνου, απευθείας απόγονος της μεγάλης ιστορικής οικογένειας και δημοκράτης μέχρι το μεδούλι, πλήρωσε με τη ζωή του το πάθος για κοινωνική δικαιοσύνη.
Στο κίνημα του ’35 όταν του ζητήθηκε από τις απελπισμένες συζύγους των έγκλειστων αξιωματικών ν’ αναλάβει την υπεράσπισή τους, δεν έμεινε αδιάφορος.
Για να ακούσει τις απόψεις των αξιωματικών αυτών, πήγαινε στη Σούδα γιατί εκεί ήταν το στρατοδικείο. Ταξίδι καθόλου εύκολο για τις συνθήκες της εποχής και μάλιστα με αυτή την εξοντωτική συχνότητα. Το χειρότερο είναι ότι εκείνη την εποχή, το 1935, ο τόπος μαστιζόταν από την ελονοσία. Δεν άργησε να αρρωστήσει. Μεταφέρθηκε στην Αθήνα αλλά η κατάστασή του χειροτέρευε. Λίγες μέρες πριν πεθάνει ζήτησε από τη σύζυγό του να επιστρέψει στο Ρέθυμνο .
Ανέλαβε την υπεράσπιση των κινηματιών, γιατί πίστευε ότι είχε χρέος απέναντι στην πατρίδα και τον αγώνα των αξιωματικών. Ανέλαβε την υπεράσπισή τους γιατί πίστευε ότι είχαν εκτελέσει το καθήκον τους. Πίστευε ότι υπερασπίζετο τη δημοκρατία εις βάρος της οποίας έγινε το πραξικόπημα του Μεταξά.
Όταν πέθανε ο πατέρας του , στα 45 χρόνια του η μητέρα ήταν μόνον 37 ετών . Κι όμως μεγάλωσε τέσσερα παιδιά μέσα στη δίνη ενός παγκόσμιου πολέμου, μιας κατοχής που εξουθένωσε το λαό, αλλά δεν πείραξε το φρόνημά του, κι ενός εμφυλίου που άνοιξε βαθιές πληγές στον ήδη βασανισμένο κορμό της πατρίδας μας.
Έλεγε συχνά ο Ανδρέας
«Η μάνα μου Αριστέα, έγινε η μεγάλη πηγή από την οποία πίναμε το νερό της ζωής… Για μας ήταν το ισχυρό κίνητρο, η αφετηρία της ζωής και της προόδου. Ήταν η βάση της προόδου. Εμείς προσπαθήσαμε να μην την πικράνουμε κι εκείνη μας έδινε τη στοργή της.»
Να σημειωθεί ότι ο Ανδρέας ήταν ο τρίτος στη σειρά ανάμεσα σε τέσσερα αδέλφια που ήταν ο Γιάννης, η Ελένη και ο Μιχάλης.
Από μικρός στον αγώνα
Στα πέτρινα χρόνια μεγάλωσε ο Ανδρέας Τσουδερός. Το δημοκρατικό του φρόνημα αναδείχτηκε από την πιο τρυφερή του ηλικία ακόμα. Η γερμανική κατοχή τον βρίσκει στις επάλξεις αν και τόσο νέος. Πρωτοστατεί στην ίδρυση αντιστασιακής οργάνωσης νέων και νεανίδων ( Ε.Ε.Ν). Για τη δράση του αυτή τιμήθηκε με το ειδικό μετάλλιο από το Γενικό Επιτελείο Στρατού.
Μετά την απελευθέρωση, το 1946, έρχεται στην Αθήνα για να φοιτήσει στην Νομική Σχολή ενώ παράλληλα εργάστηκε στο υπουργείο Ανεφοδιασμού. Καμιά εξάρτηση από συγγενείς που κατείχαν μάλιστα και υψηλούς κυβερνητικούς θώκους.
Και πάντα είχε μια αρχή που δεν αναθεώρησε ποτέ μέχρι το τέλος της ζωής του
– Απόλυτος σεβασμός στον άνθρωπο και στα δικαιώματά του.
Ο Ανδρέας Τσουδερός είχε νυμφευθεί την Ηλέκτρα Σταύρου Κελαιδή με την οποία έζησε μια όμορφη ζωή Η αγάπη του για τα παιδιά φαίνεται στην τεράστια κοινωνική προσφορά του
Υπήρξε στοργικός κηδεμόνας ,σαν δεύτερος πατέρας ,για δεκάδες Ρεθεμνιωτόπουλα που η βιοπάλη απείλησε πολλές φορές την πρόοδό τους στη ζωή. Ίσως επειδή ο ίδιος μεγάλωσε με τόσες δυσκολίες, όταν βρήκε το δρόμο του στήριξε με συνέπεια και με θαυμαστή διακριτικότητα, κάποια παιδιά που άξιζαν καλύτερης τύχης.
Αν κάποιος σκιαγράφησε με απόλυτη επιτυχία την προσωπικότητα του Ανδρέας Τσουδερού ήταν ένα από τα πνευματικά του παιδιά ο Κωστής Καλλεργης που έγραψε σχετικά:
Για σένα Ανδρέα Τσουδερέ, γράφει η Ιστορία:
«Άρχοντας»!!μ’ αταλάντευτη και δυνατή πορεία!
Γεννήθηκες στο Ρέθυμνο, μα κι η Αθήνα όμως,
ήταν για σένα τσ’ αρετής και του αγώνα ο δρόμος!
Των Τσουδερών τις αρετές, σκορπίζεις στους ανθρώπους.
Συμπυκνωμένο άρωμα σε αρχοντιά και τρόπους!
Στο ήθος! στην ευγένεια! με καλοσύνη τόση!
Στην επιστήμη γίγαντας, στο θάρρος και στη γνώση!
Στους Δικηγόρους, προσφορά η στάση της ζωής σου!
Μαχητικός και έντιμος, ως κι η καταγωγή σου!
Σ’ αγώνες δημοκρατικούς, πάντα σου ‘ναι μπροστάρης,
σεμνά και διακριτικά κι όχι για να τα πάρεις!
Και στου Πανεπιστήμιου της Κρήτης την Σφραγίδα,
σ’ έναν από τους κύκλους της και τη μορφή σου είδα!
Πρόεδρος στην Παγκρήτιο, έκαμες δυο Φεγγάρια
κι άφησες ανεξίτηλα κι ολόχρυσα τα χνάρια!
Σαν τους μεγάλους Κρητικούς, έχεις αυτή τη χάρη:
Νιώθεις σαν υποχρέωση; Το βάρος του Μπροστάρη!
Εσύ ‘σαι το παράδειγμα, το μέτρο, κι η αξία!
Και στην Πατρίδα χρήσιμος, και στην Ορθοδοξία!
Στην Κρήτη και στο Ρέθυμνο πάντα θα σε τιμούνε
και είναι υπερήφανοι, όσοι σε αγαπούνε!
Ο Ανδρέας Τσουδερός διέγραψε μια λαμπρή πορεία αλλά κυρίως άφησε μνήμη αγαθή με τα έργα αγάπης που φρόντιζε να μένουν μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας Όπως κάνει κάθε σπουδαίος άνθρωπος
Εύα Λαδιά